Winterse bloeiers: groene verrassingen in de kou

Groene verrassingen

De winter lijkt een stille tijd in de natuur. Veel planten hebben zich teruggetrokken, bladeren liggen rottend op de grond en kale takken steken in de grijze lucht. Maar wie denkt dat de natuur helemaal in rust is, heeft niet goed gekeken. Zelfs midden in de winter kun je nog planten ontdekken die bloeien – kleine, maar bijzondere groene verrassingen in een verder sober landschap.

Bloemen in de kou

Sommige planten laten zich niet zomaar tegenhouden door een beetje kou of kortere dagen. Winterbloeiers hebben vaak slimme aanpassingen om te overleven. Denk bijvoorbeeld aan het madeliefje, dat ondanks de nachtvorst vaak dapper wit staat te stralen tussen het gras. Ze hebben niet al te grote bloemen en groeien laag bij de grond. Dat maakt dat ze beter beschermd zijn tegen de kou. Of wat te denken van de paarse dovenetel, die zich niets aantrekt van barre omstandigheden en, soms zelfs in december, kleurrijke bloemetjes laat zien. Zij hebben maar weinig licht nodig om te kunnen groeien en kunnen heel wat kou hebben! Deze dagen zoeken veel mensen de gezelligheid binnen, maar buiten is ook nog genoeg te vinden. Die vrolijke bloemetjes zijn eigenlijk een soort kerstlampjes van de natuur. 

Winterbloeiers, met soorten zoals het herderstasje, kunnen tot diep in de winter nog bloeien. Deze taaie planten profiteren van de milde winters die we steeds vaker zien. Voor de oplettende natuurliefhebber vormen ze een mooie beloning voor tijdens een frisse wandeling. 

Onmisbare puzzelstukjes in de natuur

Winterbloeiende planten zijn niet alleen maar leuk voor mensen om te zoeken bij een bezoek aan de natuur. Ze zijn ook van cruciaal belang voor insecten. Vroege vliegers zoals hommels of zweefvliegen komen soms al op een zonnige dag eind januari tevoorschijn. Voor hen zijn de eerste bloeiende planten in het jaar onmisbaar om energie te verzamelen. Nectar en stuifmeel vormen de brandstof voor deze insecten. Zonder die brandstof wordt het een lastig verhaal. 

Met name bloemen van klimop, wilg, paarse dovenetel en zeker ook paardenbloemen zijn hele belangrijke leveranciers van voedsel in een tijd waarin de natuur verder nog schraal is. Zonder winterbloeiers zouden veel insecten het niet redden. Het zien van een bloeiende bloem in de winter is dus niet alleen mooi, maar ook een onmisbaar puzzelstukje in de natuur.

Veranderend landschap

De afgelopen jaren melden plantenliefhebbers steeds vaker verrassende winterbloeiers. Warmer wordende winters zorgen ervoor dat soorten die normaal in rust gaan, opeens doorbloeien. Zo kun je soms ineens een bloeiende bosanemoon of bernagie tegenkomen – planten die je normaal niet associeert met januari. Deze onverwachtse bloeiers laten zien hoe dynamisch de natuur is, maar geven ook stof tot nadenken over wat dit betekent voor onze ecosystemen. Bloeiende bosanemoon of bernagie in de winter is vrij bijzonder, maar voor een aantal soorten is dat minder het geval. Madeliefjes en paardenbloemen zijn bijvoorbeeld eigenlijk geen ‘winterbloeiers’. Zij bloeien het hele jaar door.

Tip: Skip je winterdip: Ga zelf op zoek!

Wil je echt ervaren hoeveel er nog te zien is in de winter?  Doe dan mee met de Eindejaars Plantenjacht van FLORON. Tijdens deze jaarlijkse actie van 25 december tot 3 januari, kun je volop op zoek gaan naar die kleine, maar bijzondere groene verrassingen in jouw omgeving. Noteer gedurende één uur alle wilde en verwilderde planten die in bloei staan (geen tuinplanten). Het maakt niet uit of je een ervaren plantenkenner bent of net begint. Iedereen kan meedoen. Het is een geweldige manier om eens met andere ogen naar de winterse natuur te kijken. Het is niet alleen heel leuk, maar je helpt ook onderzoekers om een beter beeld te krijgen van hoe de natuur zich aanpast in een veranderend klimaat. 

Meer informatie over de Eindejaars Planenjacht: FLORON > Activiteiten > Eindejaars Plantenjacht

Benieuwd naar de resultaten van eerdere jaren? Check de kaart: Eindejaars Plantenjacht in kaart

Het Noord-Hollandse landschap is enorm gevarieerd: van Wadden tot polderland en van duinen tot IJsselmeer. Een prachtig uitgangspunt voor een rijkdom aan planten- en diersoorten. Maar helaas holt de biodiversiteit nog steeds achteruit. Dat komt door vervuiling van water en bodem, uitstoot van stikstof, verstedelijking, industrie en infrastructuur. Onze inzet als natuurorganisatie is erop gericht om de soortenrijkdom in onze eigen gebieden te vergroten en daarbuiten bij te dragen aan uitbreiding van vergroening van de openbare ruimte. En natuurlijk zorgen we ervoor dat natuur en biodiversiteit bij overheden en bedrijven op de agenda blijft staan!