Het feest van monitoren

Als de lente begint

Eindelijk komt de lente op gang. Overal beginnen kruidachtigen te bloeien. Vlinders, hommels en bijensoorten komen alsnog tevoorschijn. Vogels laten zich overal horen en zien. Voor wie een natuurterrein beheert, is het dan altijd weer spannend om te volgen welke planten, vogels en insecten verschijnen. Zij bepalen het bijzondere karakter van je gebied en ook welke kwaliteiten je er aan kan toekennen. Omgekeerd is het ook spannend om te weten hoe het met allerlei insecten-, vogel- en zoogdierensoorten is gesteld. Hoe je vegetatie op de vele extreme weersomstandigheden van tegenwoordig reageert. Dat alles kom je te weten met monitoring. Tegelijk is het misschien ook wel het leukste wat je tijdens het voorjaar en de zomer kan doen. Hoe gaan vrijwilligersgroepen er mee om en wat levert het hen op?

Natuur je Beste Buur

Zo goed en kwaad als het onder corona-omstandigheden kan, beheert de vrijwilligersgroep Natuur je Beste Buur enthousiast de natuurrijke windsingels, oevers en kruidenvelden rond het sportpark Voorland Middenmeer in Watergraafsmeer. En niet te vergeten de door hen aangelegde vlinderidylle. Naast de vlinders monitort de groep ook vogels en vleermuizen: “De drie v’s”, zegt coördinator Els de Vos. Natuur je Beste Buurt leert heel veel van de systematische inventarisaties. “Zo hebben we hier een groot aantal nestkasten hangen”, aldus Els, “waarvan we precies nagaan of ze benut worden, door welke soort en hoe het broedsucces was. Sommige terreindelen leveren weinig succes op en sommige andere  juist heel veel. We proberen steeds te achterhalen waarom het soms slecht gaat. Ligt het aan de kwaliteit daar, of is er iets anders aan de hand? Zo zijn we bijvoorbeeld verschillende vormen van verstoring of ongewenste activiteiten op het spoor gekomen. Op enkele plekken lagen veel dode mezen in de kasten. Daar bleek de gemeente met gif tegen eikenprocessierupsen te hebben gewerkt, zonder dat we dat wisten. Bij de ijsvogelwanden ontdekten we dat de vogels gepredeerd werden door bruine ratten. Daar hebben we toen kunstwanden geplaatst, zodat de ratten niet in de holen kunnen komen.”

Natuurpark De Vrije Geer

Bij De Vrije Geer, aan de andere zijde van Amsterdam, zijn ze het afgelopen jaar begonnen met het monitoren van vlinders. Om aan vrijwilligers te komen organiseerde coördinator Tamar Frankfurther veldworkshops. Daar leerden mensen laagdrempelig vlinders te herkennen. Ze hield er een enthousiaste groep van zeven mensen aan over, die ook dit jaar weer aan de slag gaat. “De volgende stap is om de resultaten te gebruiken bij het beheer van het terrein,” zegt Tamar. Ze denkt er aan om, als het weer mogelijk is, presentaties te organiseren, waarbij beheervrijwilligers en andere belangstellenden op aantrekkelijke en gezellige wijze kunnen zien wat er allemaal in het terrein aan vlinders leeft. Dat wil ze later ook met vogels en planten doen. Tamar is ervan overtuigd dat een ieder daar van leert, zodat de resultaten van monitoring voor het beheer kunnen worden gebruikt. Nu al weten we door de inventarisaties van vorig jaar dat nogal wat soorten bij ons ontbreken en dat dit door een tekort aan nectarrijke vegetatie komt.

De Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)

Een  belangrijk onderdeel van monitoring is het opslaan van de resultaten. Alleen dan zijn op den duur overzichten te verkrijgen van het voorkomen van soorten, de ontwikkelingen door de tijd en de verspreiding. Resultaten kunnen dan prima voor het beheer worden gebruikt. Landschap Noord-Holland wil daarom dat vrijwilligers de gegevens van monitoring invoeren in de Nationale Database Flora en Fauna (NDFF). Dat kan via website www.ndff.nl. “Wel is belangrijk”, zegt Tamar Frankfurther, “dat invoeren gebruiksvriendelijk is en dat vrijwilligersgroepen, die hun gegevens invoeren, zelf ook toegang hebben tot de resultaten. Wij kunnen de gemeente dan laten zien, wat ons beheer oplevert en wat de waarden zijn van ons terrein.”

Over een ding zijn Els de Vos en Tamar Frankfurther het roerend eens: monitoring heeft het enthousiasme voor hun eigen terrein en hun vrijwilligerswerk enorm vergroot. “Een heerlijk moment was dat ik vorig jaar een wolzwever (vliegensoort), met de geweldige naam van hottentottenvilla in ons terrein ontdekte”, zegt Els de Vos. “Deze was dat jaar nog nergens in Amsterdam gezien. Ik stuur je meteen de foto.” En dat was zeker niet het enige feestelijke moment dat monitoring heeft opgeleverd.