De kuifeend
"Gelukkig gaat het met de kuifeend beter dan met andere weidevogels"
De kuifeend, met zijn koddige koppie, overwintert in groten getale op het IJsselmeer. Vanaf de kust kun je deze eenden prachtig zien dobberen. De kuifeenden die je de rest van het jaar ziet, zijn overigens niet allemaal dezelfde exemplaren.
Een echte duikeend
De kuifeend is een echte duikeend: je ziet hem dobberen op het water, en dan hup, duikt hij weer onder water. Ook de pulletjes duiken al zelf naar voedsel. In de winter zijn ze in enorme groepen - honderden, misschien wel duizenden - op het IJsselmeer te zien. Bij westenwind zie je ze vooral aan ‘onze’ kant van het IJsselmeer, in februari concentreren ze zich op het Markermeer. Ook kun je ze op plassen binnen Noord-Holland tegenkomen. Ze dobberen vaak samen met toppers en tafeleenden. In zo’n grote groep zijn ze veiliger dan in hun eentje. Tijdens het broedseizoen vormen kuifeenden gezinnetjes. Het mannetje van de kuifeend is goed herkenbaar aan de afhangende kuif aan het achterhoofd. Zijn helderwitte flanken contrasteren met de rest van zijn zwarte verenkleed. Zijn kop heeft een donkerpaarse gloed. Vrouwtjes zijn chocoladebruin en hebben net als de mannen een geel oog. De kuifeend lijkt op de topper, met het verschil dat die laatste geen kenmerkende kuif heeft.
Schelpdieren op het menu
Het grootste gedeelte van de dag brengen kuifeenden op het water door. Uit voorzorg foerageren ze vooral ’s nachts, zodat meeuwen het voedsel niet uit hun bek grissen. Tijdens het duiken is de kuifeend vrij lang onder water. Op drie tot zes meter diepte zoekt hij de bodem af naar driehoeksmossels. Dat doet hij op de tast: hij neemt een hap, filtert het zand en slib uit en de schelp blijft over in zijn bek. Deze wordt in zijn geheel doorgeslikt en in de maag gekraakt. Driehoeksmossels zijn stapelvoedsel in de wintermaanden. Tijdens de rui in de nazomer en de winter eten kuifeenden kleinere schelpdieren en mosselkreeftjes. Je kunt in Nederland het hele jaar door kuifeenden zien, maar het zijn niet altijd dezelfde vogels. Een deel van de kuifeenden die in Nederland broedt, trekt om te overwinteren naar Zuid-Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en het Iberisch Schiereiland. Vogels die in Nederland overwinteren, zijn afkomstig uit Centraal- en Noord-Europa.
Weidevogels
Kuifeenden broeden vaak aan de oevers van sloten in het agrarisch gebied en worden daarom tot de weidevogels gerekend. Gelukkig gaat het met de kuifeend wel beter dan met andere weidevogels. Uit het recent verschenen Jaarboek Boerenlandvogels blijkt dat de kuifeend redelijk stabiel is. Door klimaatverandering (onder andere verdroging van wetlands in Oost-Europa) is het aantal broedgevallen van de kuifeend in Nederland in de vorige eeuw explosief gestegen. Terwijl er begin van de twintigste eeuw slechts sporadisch een broedde, verblijven er nu elk jaar gemiddeld 20.000 individuen in ons land.
