Zelf natuur aanleggen?

Cees Baart schreef zijn ervaringen op in een boek

Dicht bij de Abdij van Egmond heeft Cees Baart, natuurliefhebber en vogelaar, een klein wonder verricht. Hij erfde halverwege de jaren ’90 ruim een halve hectare voormalig bollenland van zijn vader en maakte er een schitterend natuurgebiedje van. Cees creëerde een parel met de meest zeldzame planten- en diersoorten, het was een 15 jaar durend proces van vallen en opstaan. “Maar, wat je er uiteindelijk voor terugkrijgt, is een enorme schat aan natuurbeleving, zowel wat betreft de meest boeiende planten en diersoorten èn een ervaring van sfeer en gevoel”, zegt Cees. Daarom schreef Cees een boek om anderen van zijn ervaringen te laten leren. Vooral om te inspireren, want wie ziet en beleeft wat Cees tot stand bracht, is direct verkocht.

Verrassing na verrassing

De hittegolf van augustus is in volle gang als ik Cees opzoek. Vóór aan de straat is de tuin niet zichtbaar. In de voortuin is een soort nollenlandschap gemaakt als overgang naar wat er verderop ligt. Als je de hoek om gaat, wordt je overvallen door een bloemenzee van alle kleuren van de regenboog. De soortenrijkdom is er een van de bèste bloemrijke binnenduinvalleien. Naast knoopkruid, rolklaver en rietorchis staan er ook zeldzamere planten als parnassia, moeraswespenorchis, duizend guldenkruid, blauwe knoop en grote pimpernel. Cees: “Het was een bewuste keuze om hier natuur te krijgen die past in de omgeving van een binnenduingebied, natuur hier dichtbij. Er is ingezet op het creëren van de goede ‘voorwaarden’ en dan komt alles vanzelf. Daarnaast moet je zoveel mogelijk variatie aanbrengen; zowel natte als drogere delen, open stukken en delen met meer beslotenheid,  lage beplanting en meer hoge.”

Bijzondere vogels

Van grote waarde is de omvangrijke poel, die Cees liet graven. Het water is kraakhelder. Er staan bloeiende oeverplanten als kattenstaart en watermunt. Deels staat er ook grote- en kleine lisdodde. Dankzij een landschapselementensubsidie via Landschap Noord-Holland heeft Cees later een oever extra afgeschraapt, om meer geleidelijke overgangen van nat naar droog te krijgen. Steltlopers zijn er dol op! Dichtbij de poel groeien ook struwelen. Af en toe broedt de nachtegaal er en de spotvogel. Dit jaar helaas niet. Maar voor het eerst wel een andere broedvogel.

We lopen verder het gebied in waar achter struiken een tweede, kleinere poel verborgen ligt. Cees heeft er heuse vogelkijkhut gebouwd. Aan de overkant van de poel ligt een ijsvogelwand. Het aanwezige paartje is al met het 3e broedsel bezig. Prompt verschijnt een vrouwtje ijsvogel in de overhangende takken van een roos. Cees: “Ze gaan tot ver in de omgeving voer halen. Twee keer kwamen ze zelfs met een goudvis aanzetten. In de poel zit ruisvoorn, die ik er nooit in heb gedaan. Gek genoeg doen ze nooit een poging die te vangen.”

Een schat aan ervaringen

“Ik ben ook in valkuilen gestapt,” geeft Cees toe. “Maar daar heb ik juist veel van geleerd. Vooral als ik niet de verleiding kon weerstaan om planten van buiten te halen. Of als ik cadeaus van goedbedoelende mensen accepteerde. Beiden leidden bijna zonder uitzondering tot problemen. Destijds wilde ik graag rimpelroos hebben; voor de bijen, hommels en de groenlingen. Nu weet ik hoeveel moeite het kost om die in te tomen. Een andere valkuil is dat je te snel resultaat wilt. Ik wilde mooie waterplanten in de poel, dus zette ik er kleine watergentiaan in. In een mum van tijd was de hele poel dichtgegroeid. Uiteindelijk moest er een kraan bij komen, om de plant weer de baas te worden.” En zo heeft hij door schade en schande een schat aan ervaring opgebouwd. Waardevolle ervaringen waar anderen van kunnen leren. En zo kwam hij op zijn andere project; het boek Een Natuurtuin op de Geestgronden, 1995 – 2020.

Anderen kunnen hiervan leren

“Dit boek is mijn ervaringsverhaal,” zegt Cees. “Sommigen denken dat ik na de aanleg lekker op mijn gat kon gaan zitten en niets meer hoefde te doen. Een natuurtuin als dit kost nèt zoveel werk als een gewone cultuurtuin. Met mijn boek kunnen mensen die graag zoiets willen zich een hoop teleurstellingen besparen. En je leest erin wat het je kan opleveren. De natuur heeft mij hier zoveel geboden, niet alleen met al die bijzondere soorten, maar juist ook met de dagelijkse beleving van de sfeer die het gebied brengt. Alleen daardoor al is deze natuurtuin van onschatbare waarde voor mij. Soms heb ik nog steeds even niet door hoe het werkt. Nu broeden er torenvalken in de nestkast die daar voor hen hangt. Maar vorig jaar kropen er kauwen in. Ik baalde en haalde steeds hun takken weg. Die lagen er een dag later weer in. Ik spijkerde gaas voor de opening. Ook dat was in een mum van tijd weggetrokken door de kauwen. Toen begreep ik pas: die laten zich niet verjagen. Ik moet accepteren dat ik niet alles kan sturen en gewoon bestuderen hoe de natuur werkt.”

Bestellen

'Een natuurtuin op de geestgronden 1995 – 2020'. Het boek is uitgegeven door Drukkerij Pumbo en kost 40 euro (kostprijs). Bestellen kan via de boekhandel.

De natuurtuin zelf is jaarlijks te bezoeken tijdens het Open Tuinen Weekend, of op speciaal verzoek op afspraak.