Uniek spoor van natuurprojecten door Den Helder

Soms brengen vrijwilligers heel wat teweeg

Natuurvrijwilliger Fred van Vliet is echt inspirerend voorbeeld: een vat vol ideeën, voor wie geen hindernis te veel is. En bovendien, wat zijn ogen zien kunnen zijn handen maken. Daar zijn ze achter gekomen in Den Helder! Fred trekt het ene na het andere natuurproject van de grond en weet daarbij veel nieuwe mensen mee te krijgen.

Eerste gierzwaluwtil van Nederland

Als oud marineman en vliegtuigmonteur, gaat Fred een flinke uitdaging niet uit de weg. Zo is hij de initiator achter maar liefst 19 werkgroepen van de Vogelwerkgroep Den Helder. Een daarvan houdt zich bezig met de bescherming van gierzwaluwen en is aangesloten bij Landschap Noord-Holland. Een spectaculair project was de bouw van de eerste gierzwaluwtil in Nederland. Klinkt misschien simpel, maar wie hoort wat er bij kwam kijken, zinkt de moed in de schoenen. Maar niet Fred en hij somt op: Gierzwaluwen eisen val en vliegruimte. Dus moest er een paal komen van zeker 10 meter hoog. Daarbovenop moest dan nog een bouwwerk met twaalf gierzwaluwkasten komen. Hier moest jaarlijks onderhoud aan mogelijk zijn. Dan waren er nog kwesties als de lastige verankering, de eis dat de hele constructie zware stormen moest kunnen weerstaan (we zitten hier in Den Helder) en dat er de nodigde vergunningen nodig waren. En last but not least: het ontwerp en wie ging het bouwen?

Binnen een jaar bezet

Aan de rand van het centrum staat de inmiddels verrezen til. De eerste van twee die hij bouwde. Het ronde futuristische bouwwerk prijkt hoog in de lucht. “Ik heb het uiteindelijk zelf maar ontworpen en bij mij thuis gebouwd,” zegt Fred. Een foto toont hoe het bouwsel vooraf de hele huiskamer vulde. En dat weken lang. “De mast moest stevig zijn,” zegt hij. Een eerder gemaakte huiszwaluwtil knakte al bij de eerste storm om. Fred bedacht een handige kantelconstructie om de bovenste helft van de mast met de nestkasttil naar beneden te kunnen klappen. “Zo kunnen we de kasten makkelijk schoonmaken. En ook de geluidsinstallatie makkelijk bevestigen die de vogels moest lokken. Alleen al de accu voor de stroom was niet te tillen,” legt hij uit. Een jaar na plaatsing was de til al door gierzwaluwen bezet. Een voorbeeld voor andere plekken in Nederland.

Mooie mussenhofjes

In 2019 deed Fred een aanvraag bij het Betrekken bij Groen Fonds om zogenaamde mussenhofjes in Den Helder in te richten. We bekijken er drie. Het idee blijkt simpel. Kleine plantsoentjes krijgen vogelvriendelijke struiken, bomen en nestkasten en ook een eigen slim bedachte voederkooi voor kleine vogels zoals de huismus. “Zo helpen we deze bekende stadsbewoner die hard achteruit gaat,” aldus Fred.

Oeroude vlechtheggen

Even later staan we net buiten Den Helder bij een langgerekte ‘levende haag’. “Dit is een vlechtheg,” verduidelijkt Fred. “Vroeger kwamen die veel voor in Nederland. Ze barstten van het vogelleven, maar ook voor insecten en de egel zijn ze goud waard. Deze heggen vlechten is een bijna uitgestorven ambacht. Daarom zijn wij er met een groep vrijwilligers mee aan de slag gegaan.”

Hoe maak je een vlechtheg?

De kunst is om de struiken en jonge bomen voor driekwart door te zagen. Vervolgens buig je het bovendeel in een horizontale positie en druk je hem tussen de takken van andere struiken of bomen. Omdat de takken levend blijven, groeien ze door. Het resultaat is ondoordringbaar struikgewas. Ideaal voor vogels als roodborsten, winterkoningen, heggenmussen, zanglijsters, braamsluipers en tuinfluiters.  

Oeverzwaluwwand

Eén project bij Fort Erfprins westelijk van Den Helder, willen we beslist nog delen. Langs een water ligt een langgerekte steile wand. “Daar is onze oeverzwaluwwand,” zegt Fred. “Er broeden nu jaarlijks tientallen paren.” Samen met vrijwilligers onderhoudt hij de broedgaten, want voor het begin van ieder voorjaar, moeten die weer worden dichtgestopt met vers zand. Daarnaast moet begroeiing worden weggesnoeid.

Betrekken bij Groen Fonds

Ook dit jaar dient Fred een aanvraag in bij het Betrekken bij Groen Fonds 2020. Voor de ‘onttegeling’ van een schoolplein in Tuinwijk. Fred: “We gaan het helemaal herinrichten met groen en gebruiken daarbij het voorbeeld van de mussenhofjes. Zo zullen er ook voederkooien komen voor kleine vogels. Hopelijk wekken we dan ook bij de kinderen de belangstelling voor de natuur.”