Sinds 20 jaar voor het eerst zilveren maan gezien in het Ilperveld! 

Unieke waarneming van zeldzame vlinder in Noord-Holland

Afgelopen vrijdag 6 augustus zag boswachter Bas Rijs een zeldzame vlinder in het Ilperveld: de zilveren maan. Dit is een beschermde rode lijst soort en volgens Bas echt uniek: “Heel bijzonder om hier deze superzeldzame vlinder te zien en ik heb nu het vermoeden dat er wel meer zitten”. Vroeger kwam de soort ook in Noord-Holland voor en specifiek in het Ilperveld. 

Opnieuw uitgezet 

De zilveren maan is een bedreigde soort die alleen nog in natuurgebieden voorkomt en ook daar steeds zeldzamer wordt. In 2001 is de soort uitgezet in het Ilperveld (via een herintroductieprogramma), 40 exemplaren, maar dit was niet succesvol: de soort verdween weer. Volgens het Landelijk Meetnet Vlinders vertoont de zilveren maan nog steeds een sterke afname in Nederland. In Noord-Holland is de soort min of meer verdwenen rond 2000. De vlinder komt nu vooral voor in de kop van Overijssel, Friesland en Terschelling. Hier en daar in Nederland zijn er nog kleine populaties (maar 15 in totaal).  

Prachtvlinder 

Boswachter Bas Rijs: “Ik liep door het veld samen met onze ecoloog en maakte vlug een foto. Hij is echt mooi om te zien. De bovenkant van de vleugels is overwegend oranje en heeft zwarte vlekken en stippen.” De vlinders zijn de hele dag actief en voeden zich met nectar van bijvoorbeeld echte koekoeksbloem en kale jonker. Vlinders van de tweede generatie hebben een gevarieerder menu en halen nectar uit bijvoorbeeld grote kattenstaart, watermunt en blauwe knoop. Mannetjes houden laag boven de begroeiing patrouillevluchten om maagdelijke vrouwtjes te vinden. 

Veenmosrietlanden aantrekkelijk 

De zilveren maan voelt zich thuis in natte tot vochtige, schrale graslanden en bloemrijke hooi- of rietlanden. Kleine graslanden met een zoom van struweel of bos. In het Ilperveld zijn volop waardplanten beschikbaar voor de zilveren maan, zoals het moerasviooltje. Open plekken die niet overwoekerd raken door goed beheer. Bas Rijs: “Dit jaar hebben we in het Ilperveld geplagd en ondiepe petgaten gegraven in de veenmosrietlanden, waarmee we in elk geval goede voorwaarden scheppen voor de vlinders zoals openheid en groeikansen voor het moerasviooltje. Deze ene vlinder zie ik als goed nieuws voor 2021 en verder, want hopelijk is het een vrouwtje die eitjes gaat leggen.” 

Oorzaken achteruitgang 

Op Europese schaal is de zilveren maan niet bedreigd, maar uit tien van de 32 landen waar de soort voorkomt wordt een achteruitgang gemeld. De zilveren maan is om diverse redenen achteruitgegaan. Bas Rijs: “Vermesting en ontwatering in Nederland zijn de belangrijkste oorzaken. Voor het moerasviooltje is het belangrijk dat de wortelzone niet verzuurt. Als de grondwaterstand wordt verlaagd komt het zure regenwater bij de wortelzone en verdwijnt de plant. Het beste is dus: een gecontroleerd waterpeil, toevoer van schoon water en passend maaibeheer. Maar ook, heel belangrijk: vergroting van de leefgebieden.” 

Met dank aan de De Vlinderstichting | Vlinder: zilveren maan / Boloria selene