Grote versnelling in aankopen in 2024

Strategie grondaankopen werpt z'n vruchten af

Jaarlijks twintig tot vijftig hectare grond aankopen voor natuurontwikkeling: die ambitie spraken we in 2020 uit bij de oprichting van het Noord-Hollands Natuurfonds. Tot eind 2023 konden we circa zestien hectare bijschrijven. Door aankopen in onder andere het Ilperveld, bij Akersloot en Uitgeest, waterberging Draaiweid bij Castricum en in Westfriesland bij Aartswoud zal de teller aan het eind van dit jaar in totaal op zo’n zestig hectare staan. Een forse versnelling in aankopen dus. Directeur Bas Rüter legt uit hoe dat komt. “Dat heeft verschillende oorzaken. Een aankooptraject kan jaren in beslag nemen. Op een paar locaties hebben we jaren aan voorwerk dit jaar kunnen verzilveren. Ten tweede kwamen er in 2024 een paar mooie kansen op ons pad, waar we snel tot resultaat konden komen. Ook zijn we de provincie actiever gaan benaderen om kansrijke terreinen die niet zijn aangewezen om deel uit te gaan maken van Natuurnetwerk Nederland (NNN) tóch die natuurbestemming te geven. Want de urgentie is groot".

Lijst met kansrijke percelen

Rentmeester Jan Spijkerboer, de man die aankopen in zijn portefeuille heeft, vertelt hoe zo’n traject in zijn werk gaat. “Toen ik vier jaar geleden begon, heb ik eerst een lijst gemaakt van kansrijke percelen. Daarna de eigenaren achterhaald en contact gelegd om te kijken of ze bereid waren te verkopen. Was dat het geval, dan schakelde ik een onafhankelijk taxateur in om de waarde van de grond te bepalen. Vervolgens volgt dan een traject van onderhandelen. Als we er samen uitkomen, wordt een koopovereenkomst opgesteld en de akte gepasseerd bij de notaris.” 

Aan de andere kant wordt Jan ook benaderd door grondeigenaren die hun grond graag aan Landschap Noord-Holland willen verkopen. “In beide gevallen moet ook aan andere voorwaarden worden voldaan. De financiering komt deels van ons, voornamelijk uit het Noord-Hollands Natuurfonds, en deels van de provincie. Wij moeten genoeg geld in kas hebben én de provincie moet langjarige subsidie willen verlenen. Als het bovendien om een perceel gaat dat nog niet als NNN staat ingetekend, moet de provincie bereid zijn het alsnog als natuur te begrenzen.” 

Rol van giftgevers essentieel

Bij het aankopen van grond is de rol van de giftgevers van het Natuurfonds essentieel. Bas: “Voor elke euro die zij doneren, legt de provincie vier tot vijf euro bij. Dat betekent dat we veel meer voor de natuur kunnen doen. En - waar ik minstens zo blij mee ben - is dat de vele giften bewijzen dat Noord-Hollanders natuur belangrijk vinden.” Bas merkt dat steeds meer particulieren een ‘diepgewortelde zorg’ ervaren over de achteruitgang van de natuur. En hij roemt hun betrokkenheid. 

“In het vorige magazine stond het verhaal van Nienke die haar ‘eigen’ Landje van Nienke heeft in natuurgebied Het Die. Jan heeft met haar rondgereden: welk stuk land zou je willen sponsoren? Ze stonden bij een boerenhek en Nienke voelde: dit is het! Weidevogels gaan haar erg aan het hart. Met haar schenking kochten we 23.300 m2 grond, een ontbrekend puzzelstuk in Het Die. En onlangs hebben twee dames op hoge leeftijd een substantieel bedrag geschonken aan de nieuwe excursieboot in het Ilperveld. Daar ontvangen we jaarlijks zo’n 150 schoolklassen. Zij wilden heel duidelijk het belang van de natuur overdragen aan de jongere generatie. Het is toch prachtig dat giftgevers op zo’n manier hun betrokkenheid bij de natuur tot uiting kunnen brengen?”.

Ontpachten ook belangrijk 

Naast aankopen is ook ontpachten belangrijk voor de nieuwe natuur in Noord-Holland. “Dan gaat het over grond die al in ons eigendom is en die door een boer wordt gebruikt,” zegt Jan. “Sommige pachtcontracten dateren nog uit de jaren ‘70. Toen werden er heel andere afspraken over beheer gemaakt dan we nu willen. Dit jaar hebben we al 33 hectare oude pacht afgekocht en omgezet in nieuwe contracten met nieuwe beheerafspraken. Vóór kerst gaan we nog eens twintig boeren een nieuw pachtaanbod doen. Als zij daar allemaal op ingaan, hopen we in 2025 op nog eens honderd hectare weer de volledige controle over het beheer te hebben.” De komende jaren zal Jan met dezelfde inzet doorgaan met aankopen en ontpachten. Bas: “Het is nodig dat we ons best blijven doen. Om het Natuurfonds gevuld te houden en daarmee natuur te ontwikkelen. Tot het hele Natuurnetwerk in Noord-Holland gerealiseerd is. En daarna.”

Aankoop Waterberging Draaiweid

Een van de aankopen van 2024 was Waterberging Draaiweid bij Castricum, een waterbergingsgebied van 12 hectare, 120.000 m2, in eigendom van de provincie Noord-Holland. Jan Spijkerboer: “Wij deden het beheer al waardoor een gebied met sterke natuurwaarden ontstond, nu krijgen we het in eigendom. Belangrijk, want dat betekent dat deze waterberging voor altijd natuur blijft en dat soorten als rietorchis, zwanenbloem, talloze libellen en vlinders hier een thuis blijven houden. 

Deze aankoop is een belangrijke stap in de ambitie die wij hebben voor het gebied tussen Castricum en Limmen. Wij willen meer gronden in deze regio aankopen om natuur veilig te stellen. Het Zeerijdtsdijkje, het Landje van Veldt, het Oosterveld, Limmerveen en Limmer Die zijn al van ons. Allemaal gebieden die, net als waterberging Draaiweid aan de historische Schulpvaart liggen. Hoe mooi zou het zijn als we hier een aaneengesloten natuurgebied vanaf de binnenduinrand naar het Alkmaardermeer kunnen realiseren? Gesprekken voor aankoop van meer gebieden zijn al in volle gang.”