Langs de vestingwerken van Beverwijk

De lunetten, onderdeel van de Linie van Beverwijk

De westkant van Beverwijk leent zich goed voor een winterwandeling door het groen. Ook passeren verschillende cultuurhistorisch waardevolle elementen de revue. Met als hoogtepunten de eeuwenoude lunetten. Maar wat zijn dat eigenlijk precies?  
Door: Idde Lammers

Beverwijk is een stad met twee gezichten. Enerzijds heb je de stadsuitbreidingen uit de tweede helft van de vorige eeuw, anderzijds de veel oudere geschiedenis die teruggrijpt naar ver vóór de middeleeuwen. En laat dat tweede deel nou juist de plek zijn waar ik mijn wandelschoenen de vrije loop laat. Vanaf station Beverwijk loop ik rechtstreeks naar de groene gordel in het westen. Al lopend bedenk ik dat het hier vele eeuwen een drukte van belang is geweest. Reeds in 1270 kreeg Beverwijk marktrechten. Dat was in die tijd voor steden een belangrijke stap in de economische ontwikkeling.

Parkachtig landschap

Inmiddels heb ik de groene zone, het Westerhoutpark, bereikt. De bekende wandelknooppunten ontbreken hier, maar ik volg het pad met rechts bebouwing en links een parkachtig landschap waar bosschages, waterpartijen en grasstroken de boventoon voeren. Ter hoogte van de brede doorgaande weg (Zeeweg) loop ik een stukje naar links en steek dan de brede weg bij de tweede optie (Het Zandgat) naar rechts over. Ik vervolg mijn weg rechtdoor en houd later rechts aan. Het zal nu niet lang meer duren voordat ik de Beverwijkse lunetten in zicht krijg. Eerlijk gezegd kon ik me er vooraf geen voorstelling van maken, maar inmiddels heb ik er wat afbeeldingen van gezien. Ik ben benieuwd of de werkelijkheid een beetje overeenkomt met het ‘ideaalplaatje’. 

Groene bult

Links van het pad kondigt de eerste lunet zich aan. Er staat een bordje van Landschap Noord-Holland bij, en dat is maar goed ook. De groene bult in het weiland roept bij mij niet meteen een beeld op van een vestingwerk uit 1800, het jaar dat de Beverwijkse lunetten werden opgeworpen. Iets verderop staan er nog een paar en daar wordt het duidelijker, zeker bij de gerestaureerde exemplaren. Daar zie je de militaire geschiedenis als het ware voor je. Een lunet is een V-vormige aarden schans waar kanonnen en soldaten op konden staan. De punt van de V wijst naar het noorden, daarvandaan werd de vijand verwacht. In de oksel van de V konden de soldaten zich verbergen. De reeks lunetten die hier ooit stond, maakte deel uit van de Linie van Beverwijk. 

Strandwal

Op de terugweg kan ik wel wandelknooppunten volgen, ze leiden me naar de noordwestkant van het Westerhoutpark. De zandige ondergrond wijst op een oude strandwal. Al in 1063 werd deze wal voor het eerst beschreven. Precies op deze plek wierp de zee een zandrug op. Ervoor ontstond in de loop der tijd een strandvlakte die langzaam begroeid raakte. Vervolgens wierpen de golven van de Noordzee wéér een nieuwe strandwal op. Tot aan de huidige zeereep, ver achter de horizon. Het zand was natuurlijk ook een ideale plek om buitenplaatsen te bouwen - in de stevige zandgrond hoef je niet te heien. Hier in Beverwijk verrezen er in de negentiende eeuw twee: Beeckzangh en Scheybeeck. Als je deze achter je hebt gelaten, is station Beverwijk alweer in zicht.