Een waardevolle plant of doorn in het oog?

De verborgen waarde van de braam..

Ze kunnen zich voortplanten en woekeren als wildvuur, hebben scherpe takken en een agressieve groei: bramen! Deze plant kan het werk van een beheervrijwilliger flink bemoeilijken. Toch moeten we niet vergeten dat zelfs de meest uitdagende elementen in de natuur vaak een essentiële rol spelen. Laten we eens dieper ingaan op de verborgen waarde van de braam, want dat wordt wel eens snel over het hoofd gezien. Veel mensen weten bijvoorbeeld niet dat er in Nederland maar liefst méér dan 200 soorten bramen zijn!

Stop met braambashen

In de wereld van natuurbeheer en behoud worden bramen vaak beschouwd als een lastige plantensoort. Ze lijken te gedijen in zelfs de meest ongunstige omstandigheden en kunnen zich snel verspreiden, waardoor ze de neiging hebben andere planten te verdringen. Zeker in een wereld waarin steeds meer stikstof zorgt voor voedselrijke omstandigheden. Maar laten we de schijnbare overlast van bramen eens in een ander licht bekijken. Onlangs verscheen het rapport ‘Brameland Nederland’ waarin een drietal ecologen oproept om te stoppen met “braambashen”. De plant heeft een onterecht negatief imago.

Download rapport 'Bramenland Nederland'

Een waardevolle plant

Bramen zijn voor vele soortgroepen zeer waardevolle planten. De dichte en stekelige struiken van bramen bieden beschutting aan kleine zoogdieren en vogels. Kleine zangvogels zien braamstruiken als een uitgelezen uitvalsbasis. Je zult bijvoorbeeld menig keer de prachtige zang van een nachtegaal horen, niet vanuit een boom, maar juist vanuit de dichte braambegroeiing. Naast een veilige plek om te zingen, dienen bramen vaak als nestlocaties of leveren materiaal voor nesten, wat cruciaal is voor de voortplanting en overleving van veel soorten. Niet alleen vogels zijn gek op de braam, maar ook veel wilde bijen. Zij nestelen in de holtes van de stengels en komen, samen met andere nectar etende insecten, op de bloemen af.

En dan nog de vruchten, een echte lekkernij. Want wie heeft ze nog nooit geproefd? En niet alleen wij mensen, vinden ze heerlijk,  bramen dragen bij aan de voedselvoorziening voor vogels, zoals merels en lijsters die smullen van hun sappige bessen.

De diepe wortels van bramen helpen bij de stabilisatie van de bodem, wat erosie kan voorkomen en het behoud van de omgeving kan bevorderen. Dat wat ze op de ene plek vervelend en lastig te verwijderen maakt, maakt ze op de andere plek juist waardevol voor de omgeving. Bramen zijn al sinds jaar en dag onderdeel van het Nederlands landschap. Aan het behoud daarvan, dragen ze daarmee dus zelfs bij.

De balans vinden

Natuurbeheer gaat niet alleen om het verwijderen van ongewenste plantensoorten, maar ook om het begrijpen en handhaven van het evenwicht in onze ecosystemen. Hoewel bramen soms uitdagend kunnen zijn, is het belangrijk om hun ecologische waarde te erkennen en na te denken over hoe we ze kunnen behouden, zelfs in de context van beheermaatregelen. Soms moeten we onze aanpak heroverwegen. We kunnen specifieke plekken behouden waar bramen gedijen, terwijl we elders andere soorten bevorderen. Dat is een evenwichtige én duurzame benadering van het beheer van deze ogenschijnlijk lastige planten. Juist die balans, die combinatie maakt een terrein tot een waardevol natuurgebied.