De Hermelijn

Hermelijn - de knapste van de familie marter

Een van de spannendste dieren in Noord-Holland is de hermelijn, een slim, snel, behendig familielid van de marters. Maar je krijgt hem niet makkelijk te zien. Hij voelt zich niet erg thuis in de strakke moderne landbouw. Hopelijk kan hij zich redden in beschermde natuurgebieden. 

Het hermelijntje is een onvergetelijk dier. Al de keren dat je er een gezien hebt, blijven je bij. Niet alleen omdat die momenten zo zeldzaam zijn (er zijn genoeg mensen die er nog nooit een gezien hebben), maar vooral omdat het een fascinerende verschijning is. Slank, soepel, bewegelijk en speels. De weinige keren dat een hermelijn even stil zit, is wanneer hij 'kegelt'. Zo laat hij zich dan even bekijken: rechtop zittend op de achterpoten, rondspeurend naar mogelijk onraad of om het terrein te verkennen.

 Hermelijnen worden het meest gezien in de winter, als het landschap kaal is of als ze in het licht van koplampen een weg oversteken. En dan zijn ze, opvallend, helemaal wit met alleen een zwarte punt aan de staart. Hermelijnen zie je soms ook vroeg in het voorjaar. Ze zijn dan nog in winterkleed, zitten elkaar achterna op, onder en rond een gevallen boomstam.

Koninklijke, zwartgepunte staart

Dat dit schuwe, behoedzame dier toch grote bekendheid geniet heeft het te danken aan die zwartgepunte staart. Daar zijn er zo'n honderd van verwerkt in de Nederlandse koningsmantel en dat gaf ophef rond de kroningceremonie van Koning Willem-Alexander. Moest dat nou: zo pronken met zoveel staarten van een beschermde diersoort? 

Tja, het is onvoorstelbaar, maar het is toch nog zo kort geleden dat de hermelijn bejaagd werd. Men moest niets hebben van dit felle jagertje, dat zich vergreep aan konijnen, kippen, eieren en nog veel meer van ons eigen lekkers. En juist voor dat zeldzame witte wintervachtje kon je een goede prijs krijgen. 

De hermelijn is sinds 1994 wettelijk beschermd en heeft een plaats gekregen op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten. In Noord-Holland zie je ze op verschillende plekken, ook in het polderland. Zie je daar ineens een wolk weidevogels alarmerend de lucht in gaan, dan kon er nog wel eens een hermelijn in de buurt zijn, op zoek naar pullen of eieren. Die is dan minder makkelijk te spotten dan in de winter, want kop, rug en poten zijn nu bruin. 

Een jager die bijna alles lust

Het gaat bijna altijd over één hermelijn tegelijk. Zo leven jagende dieren nu eenmaal, solo in een eigen jachtgebied. Alleen als het dan even moet, als de hormonen opspelen, zoekt hij een zij op.

Hij waakt over een territorium van gemiddeld twintig hectaren dat op verschillende plaatsen grenst aan de woongebiedjes van vrouwtjes die met de helft minder toe kunnen. One-night- stands zijn gauw geregeld. Als een vrouwtje bevrucht is, wordt ze niet altijd meteen zwanger. Dat kan ze zeven tot tien maanden uitstellen. Ze kan de draagtijd van tien weken zo plannen dat de jongen in de gunstigste tijd van het jaar geboren worden, zo rond april-mei. Dat zijn er gemiddeld vier tot acht, maar soms ook wel dertien. En dan moet er voldoende prooi in de buurt zijn voor de jongen, die na anderhalve maand gezoogd te zijn, zelf op jacht gaan naar kikkers, mollen, veldmuizen, (weide)vogeleieren, naar van alles van het eiwitmenu. 

Helemaal thuis in kleinschalige landjes

Van nature hebben hermelijnen weinig vijanden. Een enkele keer worden ze weleens gegrepen door een uil of een vos. Dat laatste vooral in de duinen waar de vos sinds de jaren '70 de dienst uitmaakt. Vossen eten geen hermelijnen, maar bijten ze wel dood. Hun grootste vijand is ons moderne leven: het toegenomen verkeer en het kaalgeplukte platteland. Hermelijnen voelen zich thuis in kleinschalige, avontuurlijke landjes, met hier en daar een oude schuur, een omgevallen boom, een droge greppel en een krom gewaaide meidoornstruik. Allemaal plekken om even op adem te komen of een tukkie te doen. Op zulke rommelige terreinen valt van alles te jagen en te struinen. Met grote, strakke lappen akkerland kunnen ze niks. Slootjes zijn ook leuk. Hermelijnen zwemmen graag, achter waterbeesten aan.