De Leyduin top-5

De top-5 van kenner Gert de Kruif

Zijn grootvader Gerrit was in de jaren '20 van de vorige eeuw tuinbaas op Leyduin. Het leverde Gert de Kruif een levenslange fascinatie voor de buitenplaats op. Hij verdiepte zich in de geschiedenis en verzorgt rondleidingen en lezingen. Niemand die beter dan hij de vijf meest bijzondere plekken van Leyduin kan aanwijzen.

Door Annemarie Bergfeld

1) Moors, Grieks en Romeins 

"Met stip zet ik Huis Leyduin op 1. Bijna iedereen in de regio kent het, bijna niemand is er binnen geweest. Architect De Maaker bouwde wat zijn opdrachtgevers wilden, vaak was dat in 18e eeuwste stijl. Stijlvast was hij niet, voor Piet Dorhout Mees maakte hij in 1921 Moorse boogjes, Grieks/Romeinse zuilen, een hal in barokstijl en een neogotische schouw in de eetkamer. Prachtig zijn de foto's die in de verschillende kamers hangen, afkomstig uit het familiealbum. Een van mijn favorieten is die van de tweeling Bob en Piet, die tot hun vijfde jurkjes droegen. Met hun blonde pijpenkrullen waren het net meisjes. Dat hebben ze later gecompenseerd, ze volgden allebei de officiersopleiding aan de KMA."

2) Met dank aan het getij 

"Hoe het landschap geworden is tot wat het nu is, hebben we te danken aan de zee. De afwisseling van laaggelegen vlaktes en strandwallen met duinen hebben we te danken aan duizenden jaren van eb en vloed. Waar de zee komt, bezinkt zand en ontstaan duinen. Daarom lopen de strandwallen noord-zuid, evenwijdig aan de kust. En waarom de trein zo vlak langs de buitenplaats rijdt? Toen de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij rond 1850 het spoor van Haarlem naar Leiden aanlegde, was het belangrijk dat dat zo dicht mogelijk naast de Leidsevaart gebeurde. Zo konden de passagiers van de trekschuiten zien dat ze ook voor veel moderner en sneller vervoer konden kiezen. Dat dat werkte, is bekend...."

3) Vleugelnoot 

"In de 18e eeuw was het onder landgoedeigenaren mode om een arboretum aan te leggen, een verzameling (soms exotische) bomen. Ook de familie Van Loon die Leyduin in de 18e eeuw bewoonde had contact met zogeheten 'bomenjagers' die over de hele wereld naar bijzondere exemplaren speurden. De tulpenboom en de Kaukasische vleugelnoot staan al meer dan twee eeuwen broederlijk naast elkaar aan de weg tussen het Huis en Gasterij. Het groen geeft nog veel meer geschiedenis prijs. Midden op het veld voor de Gasterij is een cirkel in het gras veel donkerder dan het omringende gras. Hier was de vijver waar de families Van Lennep in de 19e eeuw op een bankje hun kopjes thee dronken."

4) Onzichtbaar uit de lucht 

"In 1940 vorderden de Duitsers Huis Leyduin. Vermoed wordt dat het huis gebruikt werd als hersteloord voor zieke of overspannen officieren. Het bos was Sperrgebiet, daar mochten alleen bosarbeiders en bewoners van de buitenplaats komen. We weten wel dat de bezetter in het bos bezig was met het aanleggen van V1-installaties, om raketten op Londen te kunnen afschieten. Een fundament van een richtinstallatie, een betonnen rechthoek met een koperen halve cirkel, ligt er nog: zo'n tien meter rechts van de weg achter het Koetshuis. De installaties waren nog niet klaar, toen de oorlog eindigde. Ook de zeven parkeerplaatsen van hun legervoertuigen zijn nog duidelijk te zien, een stukje voorbij de ingang. Onzichtbaar vanuit de lucht stonden de vrachtwagens en jeeps onder de grote bomen geparkeerd."

5) De vloek van Kennemerland 

In 1909 maakte de gemeente Bloemendaal een einde aan 'de vloek van Kennemerland'. Na acht jaar werd de paardenrenbaan op Woestduin gesloten. De baan was té succesvol, de gemeente kon niet langer aanzien dat zoveel mensen er hun geld vergokten. Tribunes, een horecapaviljoen, een hotel voor de jockeys en een totalisatorhuisje: in 1901 was er van alles rond de renbaan gebouwd. Alleen het paviljoen staat er nog. Van het totalisatorhuisje is het fundament nog te zien als een soort dichtgemetselde achthoekige zandbak. De renbaan zelf was zo'n 700 meter lang. Ik vind het mooi dat Landschap Noord-Holland het noordelijke deel van de baan nog altijd maait. Zo blijft ook dit stukje verleden levend."