Volop keizersmantels, koevinkjes en kommavlinders

Op vlindercursus voor gevorderden

Het was spannend in de aanloop naar zaterdag 16 juli 2022, de datum waarop de cursus ‘Herkennen en Monitoren van Zeldzame en Minder Algemene Dagvlinders’ op het programma stond. De dagen voorafgaand waren koel, bewolkt en winderig. Geen goede vlinderomstandigheden. Maar toen we op de dag zelf s’ ochtends de gordijnen opentrokken, was daar een strak blauwe hemel en volop zon. En even later veel vlinders, die de cursus tot een waar spektakel maakten. Dankzij cursusdocent Gerdien Bos van de Vlinderstichting, baanden we ons een weg door de vele bijzondere soorten. PWN stelde haar terrein; het Noord-Hollands Duinreservaat bij Heemskerk ter beschikking. Organisator namens Landschap Noord-Holland, Peter Mol, koos de vlinderroutes. De deelnemers waren mensen, meest vrijwilligers, die al vlinders inventariseerden, maar die ten aanzien van de meer zeldzame soorten nieuwe ervaringen en kennis konden gebruiken.

Overweldigende belangstelling

De belangstelling onder vlinder inventariserende vrijwilligers voor de cursus was groot. Al ruim voor 16 juli waren zowel de ochtend editie, als die van de middag helemaal vol geboekt. Het programma bestond uit een kort theoriedeel over herkenning van de zeldzamere vlindersoorten. Aansluitend volgden twee looproutes: een langs bosranden en een tweede door meer open kruidenrijke vegetaties. Daarbij gingen we ook met de inventarisatie app Avimap aan de slag, om alle vlindersoorten en hun aantallen in kaart te brengen.

Veel vlinders vanaf het begin

Al bij de theoretische introductie vlogen de vlinders ons om de oren. En niet alleen bruin zandoogjes. Verschillende keizersmantels scheerden tussen de cursisten door en hoger, boven onze hoofden, zweefden eikenpages. Bij de wandeling stuitten we al vrij snel op een tiental koevinkjes en konden we aan de slag om ze van de enigszins gelijkende bruin zandoogjes te onderscheiden. Kort daarop volgden de groot dikkopjes en leerden we mannetjes en vrouwtjes keizersmantels uit elkaar te houden. De eveneens aanwezige gehakkelde aurelia’s en citroenvlinders waren voor de meesten  gesneden koek. Behalve de vrouwtjes van deze laatste. Die leerden we met hun bleke voorkomen ook herkennen.

De open kruidenvelden vlinders

De openkruidenroute leverde ook prachtige vlindersoorten op: duinparelmoervlinder, hooibeestje en bij de middageditie ook kleine parelmoervlinder. De ochtenddeelnemers hadden het geluk de zeldzame heivlinder te treffen die zich aan de rand van het fietspad opwarmde. Voor de meesten de eerste waarneming in hun leven. Zowel in de ochtend als de middag was het vervolgens zoeken naar een andere droomsoort; de kommavlinder. Dat bleek niet gemakkelijk. De kommavlinder is een kleine, uiterst grillige soort, die vaak al ver voor je naderbij komt, op onnavolgbare wijze, met plotse wendingen laag boven de vegetatie, wegschiet. Toch gaat de vlinder soms zitten en laat iedereen dichterbij komen. Dat gebeurde gelukkig ook nu. Zo konden we alsnog de kenmerkende witte komma-achtige vlekjes op de ondervleugels zien. Een duidelijk onderscheid met zijn verwant: het groot dikkopje.

Invoeren met de Avimap app

Zowel de ochtend als de middagdeelnemers oefenden bij de bosrandroute met de avimap app. Bij het invoeren via deze app dienen alle vlindersoorten en hun aantallen tijdens een looproute te worden ingevoerd. Zo wordt van alle soorten bekend of en in welke aantallen ze voorkomen. Belangrijk is ook dat soorten die niet worden ingevoerd er blijkbaar niet zitten. Informatie die niet verkregen wordt als mensen via waarneming.nl of de app NDFF Invoer losse waarnemingen doorgeven. Dan weet je, meestal alleen van meer bijzondere soorten, enkel dat ze er voorkomen en niet in welke aantallen en evenmin welke soorten ontbreken.

In het geheugen gegrift

Na afloop realiseerden alle deelnemers zich dat ze een bijzondere cursus hadden meegemaakt. Iedereen had de nodige zeldzame en niet algemene soorten gezien en geleerd hoe die te herkennen. Niet alleen wat betreft uiterlijk, maar ook wat betreft gedrag, welk soort leefgebied ze hebben en van welke planten ze afhankelijk zijn. Eens te meer bleek, dat theorie onmisbaar is bij het verwerven van kennis, maar dat het vervolgens in de praktijk zien van de vlinders toch de meeste indruk maakt, waardoor herkenningskenmerken in het geheugen gegrift blijven. Complimenten aan Gerdien Bos van de Vlinderstichting die haar specialistische kennis uitstekend wist over te brengen.