Verrassende resultaten in nieuwe natuur bij Callantsoog

Natuur reageert razendsnel

Publicatie uit Noord-Hollands Dagblad regio Den Helder, 20 augustus 2020

Door: Winnie van Galen

Investeren in natuurontwikkeling loont, blijkt uit het rapport Kust op Kracht dat in opdracht van de provincie is opgesteld.

Het landschap achter de duinen in de kop van Noord-Holland had tot 1980 overwegend een agrarische graslandbestemming voordat het tot bollenland werd omgesmeed. Gaandeweg investeerde de provincie in ecologische projecten voor het stimuleren van natuurontwikkeling. In het Zwanenwater ten zuiden van Callantsoog bijvoorbeeld.

Rapport Kust op Kracht

Het rapport Kust op Kracht heeft betrekking op natuurherstel in de polder Callantsoog met daarin Zandpolder (een gebied van Landschap Noord-Holland) en de Uitlandse polder met de waterbergingen Zijperdijk uit 2010 en de Boskerpolder van enkele jaren geleden. De Zandpolder is voormalig bollenland dat in 2012 is afgegraven voor natuurontwikkeling en door Landschap Noord-Holland ingericht als nieuw natuurgebied.

Volgens ecoloog Nico Jonker van de provincie hebben de herstelprojecten ’ontzettend veel meer resultaat opgeleverd dan oorspronkelijk is gedacht.’ Zoals de toename van zilte- en brakwaterplanten in de polder Callantsoog. Dat is mede te danken aan een rijkdom van allerlei overgangsgebieden van zout zeewater naar zoet water. ,,Ecologen zijn dol op die overgangen vanwege de gespecialiseerde dieren en plantensoorten die er voorkomen. Met name zie je dat in de Zandpolder.’’

Stijve ogentroost

De plantensoorten dragen stuk voor stuk prachtige namen. Zoals stijve ogentroost, vlozegge, parnassia, moeraswespenorchis, hondskruid, welriekende nachtorchis, moeraskartelblad, bevertjes, kamgras en snavelruppia. Het gaat om soorten die op de rode lijst van kwetsbare en bedreigde soorten staan en kenmerkend zijn voor vochtige duinvalleien. Van deze soorten zijn er drie ‘gevoelig’, vijf ‘kwetsbaar’ en drie ‘bedreigd’. 

Dat zich in korte tijd zo’n grote verscheidenheid aan zeldzame en kenmerkende plantensoorten heeft kunnen vestigen in deze gebieden, toont aan dat de mogelijkheden voor natuurontwikkeling in de Polder Callantsoog bijzonder groot zijn. Ook wordt duidelijk dat als een gebied in deze zone geïsoleerd wordt van het polderwater het aantal soorten van zilte milieus sterk toeneemt, aldus de opstellers van het rapport Ten Haaf & Bakker.

Uitlandse Polder

Ook in de Uitlandse Polder ten zuiden van Callantsoog is het effect van de natuurontwikkeling op de plantengroei is zeer groot. Het aantal bijzondere planten is enorm gestegen. In het noordelijk deel steeg het aantal van 0 naar 43. ’Ook in de andere delen is de stijging spectaculair.’ Vanwege hun zeldzaamheid zijn deze soorten heel nauwkeurig in kaart gebracht, bijna tot op de meter.

In de Uitlandse polder, voormalig agrarische gebied. is een reliëf in het landschap aangebracht waardoor zoet water uit het Zwanenwater langer in de polder Callantsoog wordt vastgehouden. Voor de ingreep werd dit zoete water via slootjes vrijwel linea recta naar het Noord-Hollands Kanaal gepompt.

Andersom werkt het ook. Als het binnenduinlandschap te droog zou worden moet er water vanuit het Noordhollands Kanaal worden ingebracht met alle verstoringen voor het zilte/brakke landschap tot gevolg. De ervaring heeft geleerd dat de natuur razendsnel kan reageren als de voorwaarden goed zijn. ,,Soms binnen een jaar al,’’ aldus Jonker.

Los van plantensoorten die zich er senang voelen, zijn er meer verrassingen opgetreden. De aanwezigheid van grote hoeveelheden sterns in de Zandpolder waar niet op was gerekend. Deze vogelsoort kiest in de regel minder drukke gebieden uit, legt Jonker uit. De nabijheid van de Noordzee met grote hoeveelheden voedsel en de condities in het binnenduinlandschap maken ’dat ze hun voedselgebieden beter kunnen exploiteren’.

Natuurwinst

Jonker: ,,De projecten hebben heel veel natuurwinst opgeleverd, er zijn tientallen soorten bijgekomen. En die vind je niet in de Achterhoek of op de Veluwe, ze zijn exclusief voor het kustgebied. De snavelruppia bijvoorbeeld, een onooglijk plantje maar heel bijzonder. Er komen prachtige orchideeënsoorten voor, je treft de parnassia aan. Qua kleurenpracht kan de polder Callantsoog wedijveren met de kleuren die je op het bollenland aantreft.’’

Uitreiking rapport

Het rapport is woensdag 19 augustus 2020 door gedeputeerde Esther Rommel uitgereikt aan Rob Veenman van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Daar zit een betekenis achter: de zware opgave die HHNK heeft om de klimaatveranderingen (droogte, piekbuien, bodemdaling, zeespiegelstijging, verzilting) het hoofd te bieden. Natuurontwikkeling kan daarbij een belangrijke rol spelen. Klimaatopgave en natuurontwikkeling, ze versterken elkaar, ze zijn aanvullend, aldus Jonker.