Onze reactie op regeerakkoord

Onze reactie i.s.m. LandschappenNL en Natuurmonumenten:
“Ambitieuze doelen maar zorgen over de uitvoering”

Het nieuwe kabinet legt de lat hoog: tot 2030 worden grote delen van het Nederlandse buitengebied heringericht. “Dat doel is even ambitieus als noodzakelijk”, zegt directeur Pim van der Feltz van Natuurmonumenten: “We moeten ons land zo inrichten dat natuur niet langer de dupe is van hoe we wonen, werken, ons voedsel produceren en onze energie opwekken. Maar de grote vraag is of we de uitvoering georganiseerd krijgen om deze doelen nu echt waar te maken. Onze natuur luistert al te lang naar toekomstmuziek”. Bovendien is samenwerking tussen alle partijen onmisbaar: het lukt alleen als rekening wordt gehouden met álle belangen die hierbij spelen. Directeur Hank Bartelink van LandschappenNL: “Niet alleen onze natuur, maar ook onze landbouw en economie moeten zicht hebben op een aantrekkelijk en natuur-inclusief toekomstperspectief. Onvermijdelijk zal deze enorme transitie tot zorgen en ongerustheid leiden. Maar we hebben nu de historische kans om ons land écht beter te maken – voor iedereen”.

Herinrichting

Het nieuwe kabinet start een vergaande herinrichting van het Nederlandse buitengebied op. Daarvoor wordt in totaal 25 miljard euro gereserveerd. Tot 2030 wil het kabinet de Nederlandse stikstofuitstoot halveren, om zo de stikstofbelasting op bedreigde natuurgebieden fors terug te dringen én ruimte te bieden voor nieuwe, economische ontwikkeling. Via een ‘gebiedsgerichte aanpak’ wil het kabinet deze stikstofopgave aanpakken in samenhang met andere grote problemen: het verbeteren van de waterkwaliteit, het aanpakken van klimaatopgaven en het versterken van natuur en biodiversiteit. Een transitie in de landbouw moet ervoor zorgen dat kringlooplandbouw in de toekomst het ‘nieuwe normaal’ wordt. Wij onderschrijven het belang van deze gecombineerde aanpak. Binnen Europa horen we bij de landen waar de natuur er het slechtst voor staat. We hebben verreweg de hoogste stikstofuitstoot van Europa, de slechtste waterkwaliteit en een van de laagste percentages beschermde natuurgebieden.

Samenwerking

We zijn positief over het feit dat het nieuwe kabinet de aangescherpte natuurdoelen voor alle afzonderlijke Natura2000-natuurgebieden in de wet vast wil leggen. Zo wordt voor elk gebied duidelijk welke opgaven er gehaald moeten worden. Tegelijkertijd is samenwerking onmisbaar om deze doelen te realiseren – tussen Den Haag, provincies, waterschappen, natuurorganisaties, boeren en economische sectoren. Het regeerakkoord geeft nauwelijks inzicht in hoe het kabinet die samenwerking vorm wil geven. Maar het zal in praktijk de belangrijkste factor zijn die bepaalt of we onze natuur nu écht kunnen herstellen. Van der Feltz: “Goed natuurbeleid gaat hand in hand met goed, eerlijk en fatsoenlijk landbouwbeleid. Daarvan ben ik overtuigd. Het is van belang dat boeren nu snel duidelijkheid krijgen. Hoe kunnen we boeren helpen als ze de keuze maken om te stoppen? En, nog belangrijker, hoe kunnen we boeren die door willen gaan, helpen en ondersteunen om met een nieuw toekomstperspectief hun bedrijf voor te zetten? Bovendien mogen we niet alleen naar de landbouw kijken. Iedereen ziet de berichten langskomen over luchthavens en biomassacentrales die, zonder geldige vergunning, door willen groeien. Tegelijkertijd wordt een zware verantwoordelijkheid bij de landbouw gelegd om natuurdoelen te helpen realiseren. Dat moet wel evenwichtig gebeuren”.

Uitvoering

Vorig jaar stelde Natuurmonumenten samen met VNO-NCW, Bouwend Nederland, LTO Nederland en Natuur & Milieu een stikstof-versnellingsakkoord ‘Duurzaam Evenwicht’ op, waarin we de stikstofuitstoot tot 2030 met veertig procent wilden reduceren. Voor Natuurmonumenten was helder dat we daarmee het einddoel nog niet bereikten. Het is dan ook begrijpelijk dat het kabinet ervoor kiest om de uitstoot tot 2030 met vijftig procent te reduceren. Van der Feltz: “Van de door ons voorgestelde reductie met veertig procent zei het Planbureau voor de Leefomgeving dat het de vraag was of Rijk en provincies voldoende uitvoeringscapaciteit hadden om dat doel te kunnen realiseren. Als we willen dat dit nieuwe doel geen loze belofte wordt, is het essentieel om te investeren in de uitvoeringscapaciteit bij provincies en natuurorganisaties”. Wij, Natuurmonumenten en LandschappenNL zijn van mening dat het niet alleen van belang is welk doel het kabinet stelt voor 2030, maar evenzeer dat er een versnelling komt in de stikstof-aanpak. Van der Feltz: “In 2030 zijn we weer twee, drie kabinetten verder. Maar we kunnen ons niet permitteren dat onze natuur nog jarenlang aan het infuus ligt, dat boeren nog jaren in onzekerheid verkeren en dat economische sectoren nog jaren moeten wachten op ontwikkelperspectief”.

Landschap

Wij zijn verheugd met het besluit van het nieuwe kabinet om een Minister voor Ruimtelijke Ordening aan te stellen met een regiefunctie voor het hele ruimtelijk beleid. Dagelijks verschijnen er berichten over nieuwe vakantieparken, zonne-energieparken, data- en distributiecentra op plekken waar dat ongewenst is. Bartelink: “In de komende jaren zullen er nog honderden windmolens, zonne-energieparken en tot één miljoen nieuwe woningen bij komen in ons kleine, volle land. Veel te vaak worden deze nieuwe ontwikkelingen gepland in of bij kwetsbare natuur of waardevolle landschappen. Het is van het grootste belang dat de overheid daar meer sturing aan geeft zodat we de waarde en kwaliteit van onze Nederlandse landschappen behouden en doorgeven aan onze kinderen”. Een belangrijk aandachtspunt is om de grote woningbouwopgave die voor ons ligt uit te werken vanuit waardering voor de mooie, open landschappen die Nederland nog rijk is. De zin ‘Bij bebouwing van open ruimte, groeit groen mee’ roept de vraag op of open landschappen – die nu al groen zijn –in beginsel niet beter ontzien kunnen worden bij het uitwerken van de woningbouwopgave.

Betrokkenheid

Met het regeerakkoord ’Omzien naar elkaar en vooruitkijken naar de toekomst’ biedt het nieuwe kabinet een unieke kans om samen te werken aan een land waar onze natuur, landschap en economische gebruiksvormen echt in balans zijn met elkaar. Het kabinet schetst een nieuw perspectief dat uiteindelijk in alle provincies, in alle regio’s en in/rondom alle natuurgebieden uitgewerkt zal moeten worden. Wij werken daar graag volop aan mee. Dat doen we graag samen: met onze leden en achterban – iedereen met hart voor gezonde natuur en mooie landschappen in Nederland. En met andere economische sectoren die ons landschap gebruiken. Inclusief de landbouw waarmee we, in bijna al onze natuurgebieden, vaak al tientallen jaren constructief samenwerken. Om zo, samen met elkaar, te werken aan een toekomst die niet langer op zich kón laten wachten.